Dakterras

Vesaliusinstituut

Context

2de graad secundair onderwijs
regulier onderwijs met vrije projecturen
5 lesuren per week
Begeleiding: Studenten STEM educatieve bachelor secundair onderwijs van Howest

Doelen

Formuleren van onderzoeks- en ontwerpvragen.
Bedenken van hypothesen en ontwerpideeën.
Maken van prototypes.
Presenteren van prototypes.
Optimaliseren van prototypes.

Startuitdaging

In de school is er weinig tot geen ruimte om buiten een frisse neus te halen. Enkel tussen twee lessen door kunnen de leerlingen even buiten vertoeven. Er is dus nood aan ruimte binnen de schoolmuren waar leerlingen kunnen genieten van de buitenlucht.

ONO bord

  • open
  • begrensd
  • gesloten

Stap per stap

swap_vert Gesloten
timer 10 min
people klassikaal

Informeren

Techniek PowerPointpresentatie (foto's van de uitdagingen en startevent)
Media Foto's en eventueel enkele filmpjes
Doelstelling De leerlingen halen de verschillende domeinen en probleemstellingen op.
Evaluatievorm Individuele deelname. Deze actie is bedoeld om voorkennis te activeren. Formatieve beoordeling is hier op zijn plaats.
Feedback
Alternatief voor de PowerPointpresenatie is een vragenronde. Elk op zijn beurt een vraag stellen over de verschillende domeinen en probleemstellingen. Leerling B beantwoordt de vraag en stelt meteen een nieuwe vraag aan leerling C.
Eventueel kunnen de leerlingen ook uitgedaagd worden om zelf een PowerPointpresentatie te maken en/of een YouTube-filmpje waar ze de problemen aankaarten.
swap_vert Open
timer 15 min
people klassikaal

Bedenken

Techniek Creativiteitstechniek
Media Verschillende gebruiksvoorwerpen
Doelstelling De leerlingen bedenken een nieuwe functie voor een bepaald voorwerp. Bijvoorbeeld een paperclip kan dienen voor een kapstok.
Evaluatievorm Individuele deelname.
Feedback
Door gebruik te maken van deze techniek wordt de sfeer wat losser. Creativiteitstechnieken zorgen er ook voor dat de geest verruimd wordt.
Alternatieve aanpak : Pictionary met een aantal woorden/situaties die te maken hebben met de domeinen.
swap_vert Begrensd
timer 15 min
people 2 / 3 per groep

Bedenken

Techniek Lotus Blossom
Media Template 'Lotus Blossom' + stiften
Doelstelling De leerlingen formuleren voor acht zelfgekozen deelthema's onderzoeks- en ontwerpvragen.
Evaluatievorm Individuele deelname aan groepsproces.
Feedback
Door de visuele representatie van ideeën en de gestructureerde werking worden de leerlingen gestimuleerd om sneller vragen te formuleren dan dat ze gewoon zijn. Op een korte periode kunnen zo veel nieuwe ideeën worden gegenereerd.
Vaak stoppen de leerlingen snel met 'out of the box' te denken. Een sterke begeleiding is nodig onder de vorm van een leerkracht die op voorhand al heeft nagedacht over verschillende ideeën. Op die manier kan de leerkracht de leerlingen gericht begeleiden.
Alternatieve aanpak: post-it techniek. De leerlingen schrijven individueel gedurende vijf minuten zoveel mogelijk vragen op, telkens één vraag per post-it.
swap_vert Begrensd
timer 15 min
people 2 / 3 per groep

Kiezen

Techniek Sticky dots
Media Ingevulde template 'Lotus Blossom' + sticky dots
Doelstelling De leerlingen kiezen per groep na het analyseren van alle vragen elk twee onderzoeks- en ontwerpvragen. Er worden in totaal twee onderzoeks- en ontwerpvragen geselecteerd. Heel belangrijk hierbij is dat de leerlingen goed weten wat het verschil is tussen ontwerp- en onderzoeksvragen. Voor deze techniek in gebruik te nemen, nam ik voldoende tijd om dit verschil uit te leggen.
Onderzoeksvragen:"Waarom...?", "Wat is het effect...?", "Op welke manier...?", "Wat is het verband tussen...?"
Ontwerpvragen: "Hoe kan je...?", "Wat als je...?", "Hoe kan...opgelost worden?", "Hoe kan ik ... verbeteren?".
Feedback
Volgende vragen werden door de leerlingen geselecteerd : "Is er een mogelijkheid om een terras te creëren op de 2de verdieping?", "Hoe kunnen we meer inspraak krijgen op activiteiten?", "Kunnen we opnieuw een fontein voorzien in de fonteinzaal?", "Is er een mogelijkheid om bepaalde lessen zelf in te delen?".

Deze techniek laat toe dat de leerlingen op een eerlijke manier een vraag kunnen kiezen die ze graag willen behandelen. Het zorgt ook voor een groepsgevoel, ze hebben de vragen immers in groep gekozen.
Zeer belangrijk hierbij is een goede instructie. De leerlingen moeten goed weten wat hen te doen staat. De keuze moet op hetzelfde moment gebeuren. Als dit niet gebeurt dan kunnnen de leerlingen beïnvloed worden door elkaar.
Alternatieve aanpak: Een klassieke stemmingsronde kan hier ook toegepast worden. De leerlingen gebruiken dit vaak om klassikale beslissingen te nemen.
Paired comparison: via deze techniek zorgen we ervoor dat alle ideeën met elkaar vergeleken worden. Uit twee oplossingen of ideeën wordt telkens een winnaar gekozen tot als er één overschiet. Er zijn veel alternatieven om een keuze te maken. In de context van dit project werd geopteerd voor de sticky dots omdat deze techniek niet veel tijd in beslag neemt.
swap_vert Begrensd
timer 20 min
people 2 / 3 per groep

Definiëren

Techniek Boundary Examination
Media Template 'Boundary examination' + stiften
Evaluatievorm Individuele deelname aan groepsproces. De leerkracht controleert de bijdrage van de verschillende leerlingen door rond te lopen.
Feedback
Uitstekende tool om een probleem te definiëren. Deze tool laat toe om de eerste zinnen die de leerlingen hadden neergeschreven beter te verwoorden. Het verbreedt hun taalvaardigheid en leidt tot meer bruikbare zinnen.
Voor de leerlingen is het moeilijk om synoniemen te bedenken. Zorg voor een goede instructie en geef desnoods een voorbeeld voordat ze deze techniek gaan gebruiken. Maak gebruik van synoniemenzoekers en help hen bij het samenstellen van de nieuwe zin.
Alternatieve aanpak: Onderwijsleergesprek : via een goed begeleid vraaggesprek tot alternatieve formulering komen en die op het bord noteren.
swap_vert Begrensd

Ontwerpvraag

Feedback
Volgende ontwerpvraag werd uiteindelijk geselecteerd : "Is het haalbaar om een buitenplaats in te richten ter hoogte van de tweede verdieping?"
swap_vert Begrensd
timer 20 min
people 2 / 3 per groep

Bedenken

Techniek Morphological analysis 2
Media Template 'Morphological analysis 2' + stiften
Doelstelling De leerlingen selecteren drie kernwoorden uit hun centrale uitdaging en schetsen voor elk kernwoord telkens drie oplossingen.
Evaluatievorm Individuele deelname aan groepsproces. De leerkracht controleert de bijdrage van de verschillende leerlingen door rond te lopen.
Feedback
Door de hoofdvraag op te splitsen in deelvragen kunnen de leerlingen stilstaan bij de verschillende aspecten van de uitdaging. Hierdoor wordt gerichter ingegaan op de deelaspecten. Laat de leerlingen het dakterras op school bezoeken om ze tot meer ideeën te komen.
Alternatieve aanpak: reverse brainstorm.
swap_vert Begrensd
timer 20 min
people 2 / 3 per groep

Bedenken

Techniek Morphological analysis 3
Media Template 'Morphological analysis 3' + stiften
Doelstelling De leerlingen selecteren deeloplossingen uit 'Morphological analysis 2' en combineren dit tot een grotere oplossing.
Evaluatievorm Individuele deelname aan groepsproces. De leerkracht controleert de bijdrage van de verschillende leerlingen door rond te lopen.
swap_vert Begrensd
timer 30 min
people 2 / 3 per groep

Kiezen

Techniek NAF
Media Template 'NAF' + stiften
Doelstelling De leerlingen maken een selectie van het beste ontwerpidee aan de hand van NAF. Hierbij worden de verschillende deeloplossingen gescoord volgens volgende criteria : innoverend karakter, aantrekkelijkheid en toepasbaarheid.
Evaluatievorm Individuele deelname aan groepsproces.
Feedback
Alternatieve aanpak :COCD, Decide Matrix.
swap_vert Open
timer 60 min
people 2 / 3 per groep

Presenteren

Techniek Pitch met daarna tafelsessie voor feedback.
Media Template 'NAF' + stiften
Doelstelling De leerlingen stellen het idee van een buitenterras op papier voor in het stadhuis van Oostende aan hun “kritische vrienden” en nemen de feedback mee naar school voor het vervolg van het project.
Evaluatievorm De leerkrachten en de andere deelnemers aanhoren de pitch. De kritische vrienden dagen de leerlingen uit met vragen en geven zinvolle feedback.
Feedback
Alternatieve aanpak : online presentatie via Facebookgroep CYF.
swap_vert Begrensd

Idee

Feedback
Vrij snel werd er overeen gekomen dat het beste idee, om mee aan te slag te gaan, deze van het dakterras was. Op de tweede verdieping is er een ruimte (open plat dak) die momenteel geen functie heeft. De leerlingen willen deze plaats gebruiken om een buitenterras op te maken. Dit zou de enige plaats zijn waar ze buiten kunnen op school om een frisse neus te halen. Met dit idee gaan ze dus aan het werk om een prototype te maken.
swap_vert Gesloten
timer 40 min
people 2 / 3 per groep

Maken

Techniek Protoype met maquettemateriaal
Media Maquettemateriaal
Doelstelling De leerlingen maken onder begeleiding een kartonnen maquette van het terras.
Evaluatievorm Individuele deelname aan het groepsproces.
Feedback
De leerlingen leren materialen te gebruiken om iets visueel voor te stellen. Dit is praktijkgericht en hier kunnen ze veel van bijleren.
De leerlingen dienen in een richting geduwd te worden. Ze weten moeilijk waar te beginnen.
swap_vert Begrensd

Prototype

swap_vert Begrensd
timer 30 min
people individueel / per 2

Informeren

Techniek Stakeholder Mapping
Media Template 'Stakeholder Mapping' + stiften + laptop
Doelstelling De leerlingen brengen alle betrokken partijen in beeld. Op die manier krijgen ze een overzicht van de personen die belang hebben bij de uitdaging.
Evaluatievorm Individuele deelname aan de opdracht.
Feedback
Door deze tool te gebruiken, beseffen de leerlingen dat het serieus wordt. Ze zien in dat er ook mensen buiten de school belang hebben bij deze challenge en ervaren de hulp van die externe partijen. De leerlingen weten soms niet goed wie hen kan helpen met de uitdaging. Zorg voor een goede begeleiding door middel van een intakegesprek (vb. wat kunnnen burgemeesters doen? wat kunnen schepenen doen...?).
Alternatieve aanpak : de leerlingen kunnen i.p.v. deze techniek ook gewoon via internet opzoeken wie er allemaal nodig is om een terras te bouwen.
swap_vert Begrensd
timer 120 min
people Per 3 (eventueel met begeleider)

Informeren

Techniek Enquête
Media Media om enquête te ontwerpen.
Doelstelling De leerlingen doen een bevraging over het dakterras op school. Ze willen te weten komen welke voorzieningen de medeleerlingen zoal willen op het nieuwe dakterras.
Evaluatievorm Door de leerlingen de enquête zelf te laten ontwerpen, na te denken over de vragen en zelf te laten uitvoeren kunnen ze op veel vaardigheden geëvalueerd worden.
Feedback
Het terras is voor iedereen, die er gebruik van wil maken, beschikbaar. Hierdoor is het belangrijk om een bevraging te doen. Je krijgt nieuwe ideeën en zorgt bij de realisatie er ook voor dat iedereen tevreden is. Heel veel nieuwe informatie komt binnen waardoor het proces vertraagd kan worden. Niet zozeer negatief, maar het tijdspad komt zo in gedrang.
Na de Stakeholder Mapping en de enquête zijn de leerlingen de volgende zaken te weten gekomen:
1) ze weten wie ze allemaal moeten betrekken bij hun project.
2) ze weten welke voorzieningen de medeleerlingen allemaal willen op het terras.

De leerlingen telefoneerden verschillende bedrijven en instanties die ze bij de Stakeholder Mapping hadden opgeschreven. Ze maakten onder andere een afspraak met een architect die een plaatsbezoek heeft gedaan. Grondplannen van het terras werden bekeken en op basis hiervan liet de architect weten of hun idee al dan niet haalbaar was. De architect stelde voor om een groendak te maken, dit groendak wisselt plaatsen met planten af met plaatsen om te zitten zoals tafels en zitbanken. Het volgende bedrijf kwam ook langs voor een plaatsbezoek: http://www.canopy-greenroofs.be/home
Na de verschillende plaatsbezoeken gingen de leerlingen terug aan de slag. Ze zijn nu te weten gekomen welke materialen ze zoal zullen nodig hebben en hoe hun ontwerp er uiteindelijk zal moeten uitzien. Op basis van deze informatie maakten ze een kostenberekening en een nieuwe maquette.
swap_vert Gesloten
timer 4 - 6 uur
people Per 3/ 4

Maken

Techniek Maquette
Media Alle soorten materialen voor het maken van een maquette.
Doelstelling De leerlingen maken onder begeleiding een kartonnen maquette van het terras.
Evaluatievorm Individuele deelname aan het groepsproces.
Feedback
Heel tof voor de leerlingen omdat ze nu een betere realisatie te zien krijgen van hun project. Ze nemen het zelf in handen en kunnen eindelijk aan iets fysiek werken.
swap_vert Begrensd

Prototype

Feedback
De school heeft met behulp van Howest een subsidiedossier bij de Vlaamse overheid ingediend om dit dakterras effectief te realiseren. De subsidies zijn hiervoor goedgekeurd.